श्री दत्त नामाची उत्पत्ती, महात्म्य व अभ्यासात्मक रहस्य अनुलोकन कसे जाणून घ्यावे ? - Must Read

जेव्हा ब्रह्मांडात प्रथम “ॐ” निनादला, तेव्हा त्या निनादातून तीन महाशक्ती – ब्रह्मा, विष्णु आणि महेश या रूपात सृष्टी, स्थिती आणि संहाराचे तत्त्व प्रकट झाले. या त्रिमूर्तींचा अद्वैत भाव जेव्हा एकरूप झाला, तेव्हा त्या अद्वैत चैतन्याला “दत्त” असे नाव लाभले — म्हणजेच “दिलेले”, “दानरूप” किंवा “स्वतःला सर्वांना अर्पण केलेले”.

“दत्त” हे नाव फक्त देवाचे नाही, ते पुरुष आणि प्रकृतीच्या शाश्वत समन्वयचे आणि त्याच्या आस्तित्वाचे सर्वोच्च करुणामयी प्रतीक आहे. हे मी माझ्या सर्व Live सेशन मधे अगदी डिटेल मधे व्यक्त केले आहे

श्री दत्तात्रेय म्हणजे ब्रह्म-विष्णु-महेश या त्रिगुणात्मक शक्तींचे सजीव मूर्त स्वरूप — आत्मज्ञान, वैराग्य, शिवशक्ती योग आणि दास्यभक्ती यांचा संगम आहे.

🔱 “श्री दत्त” नामाची उत्पत्ती

‘दत्त’ शब्द संस्कृतमधील ‘दा’ (देणे) या धातूपासून निर्माण झाला आहे. याचा अर्थ — “स्वतःचा संपूर्ण त्याग करून जगाला ज्ञानदान करणारा”. दत्तात्रेय हे अत्रि ऋषी आणि अनसूया मातेमुळे प्रकट झालेले त्रिदेवांचे साक्षात रूप आहेत. ब्रह्मदेवाने त्यांना “ज्ञानशक्ती”, विष्णूने “योगशक्ती”, आणि महादेवाने “तपशक्ती” दिली. म्हणूनच श्री दत्त नाम हे फक्त देवतेचे नाव नसून, एक आंतरिक विज्ञान आहे . ज्याद्वारे साधक स्वतःच्या चैतन्याशी एकरूप होऊ शकतो.

🌼 “श्री दत्त” नामाचे महात्म्य

श्रीदत्त नाम हा परब्रह्माचा नादरूप मंत्र आहे. ज्याच्या जिभेवर “श्रीदत्त” असा जप अखंड चालतो, त्याच्या अंतःकरणात शांती, ज्ञान आणि वैराग्य या तीन तेजस्वी रत्नांचा प्रकाश फुलतो. श्रीदत्त नाम जपाचे सामर्थ्य इतके प्रखर आहे की, तो साधकाच्या संचित व प्रारब्ध कर्मांना मंद म्हणजेच कर्म दहन करतो. अहंकार व मायाभ्रम वितळवतो, आणि आत्म्याशी थेट संवाद घडवून आणतो.

“दत्त” नाम हे आत्मज्ञानाच्या द्वाराची किल्ली आहे. जिथे इतर मंत्र मन शांत करतात, तिथे दत्त नाम मन शून्यतेच्या अवस्थेत नेतो. जिथे ‘मी’ संपतो आणि फक्त ‘तो’ उरतो.

🕉️ “श्री दत्त” चा अभ्यासात्मक रहस्य अनुलोकन कसे जाणून घ्यावे?

श्री दत्तांचा अभ्यास फक्त ग्रंथवाचनाने होत नाही; तो अनुभवाने, ध्यानाने आणि आत्मपरिक्षणाने प्रकट होतो. खरा अभ्यास म्हणजे स्वतःच्या अंतःकरणातील त्रिगुणांचा संतुलन शोधणे. सत्त्व, रज, तम या तिन्ही गुणांवर नियंत्रण मिळवणे. 

• ध्यानमार्गाने : प्रत्येक दिवस “ॐ द्रां दत्तात्रेयाय नमः” हा जप करताना आपल्या श्वासात दत्त तत्त्व अनुभवणे.
• सेवेमार्गाने : कोणताही अपेक्षाविरहित सेवाकार्य करून स्वतःला “दत्त” बनवणे, म्हणजे देणे शिकणे.
• ज्ञानमार्गाने : दत्त तत्त्वावरील ग्रंथांचा अभ्यास करून त्यातील तत्त्वज्ञान आत्मसात करणे, उदा. अवधूत गीता, दत्त महात्म्य, गुरुचरित्र.
• वैराग्यमार्गाने — आसक्ती सोडून प्रत्येक गोष्टीत ब्रह्माची अनुभूती घेणे.

हे चार मार्ग एकत्र आले की “दत्त तत्त्व” साधकाच्या जीवनात जागृत चैतन्य म्हणून प्रकट होते.

🔮 अंतर्मनातील दत्त तत्त्वाचे दर्शन

जेव्हा साधक आपले मन, बुद्धी, चित्त आणि अहं यांना गुरुचरणी अर्पण करतो, तेव्हा त्याच्यातील “दत्त” जागृत होतो.

दत्त म्हणजे बाहेरचा देव नव्हे, तर आपल्यामधील परमगुरु! 

तो आवाज देतो : “मीच तू आहेस, आणि तूच मी आहेस.”

या क्षणी साधकाला कळते की दत्त दर्शन हे बाह्य स्वरूप नव्हे, तर आत्मस्वरूपाचे उघडणे आहे. हीच दत्त साधनेची सर्वोच्च अवस्था आहे. जिथे साधक आणि ईश्वर यांच्यातील सीमा नाहीशा होतात.

🌺 निष्कर्ष

श्री दत्त नाम हे केवळ जपण्याचे शब्द नव्हेत, तर जीवनाचे सूत्र आहे. याची उत्पत्ती ही ब्रह्मांडातील ज्ञानाच्या प्रवाहातून झाली, याचे महात्म्य हे करुणा, ज्ञान आणि योग यांचे संमिश्र तेज आहे, आणि याचे रहस्य हे साधकाच्या अंतःकरणातील परमात्मा प्रकट करण्यात आहे.

“दत्त नाम म्हणजे देणं : स्वतःचा अहं, मोह, अज्ञान यांचा त्याग करून, शुद्ध चैतन्याला स्वतःच्या रूपात स्वीकारणं.”

ह्या पोस्टशी संबंधित माहिती लिंक खालीलप्रमाणे...

दत्त जयंती - श्री दत्त : समन्वयाची प्रधान देवता व माहात्म्य Datta Jayanti Special

दत्ततत्व ( साध्य ) व हठयोग ( साधन ) म्हणजे दत्तप्रबोधिनी आचरण ( समाधि )

थोर दत्त विभुती म्हणजे काय ?- Read right Now

श्री दत्तात्रेयोपनिषत् : सकाळी व संध्याकाळी दररोज फक्त ५ मिनिटे पाठ l सर्व दुःख दारिद्रय त्वरित शमनार्थ

दत्त उपासना, दत्त संप्रदाय ( Datt Sampraday ) व साधन, साध्य, समाधी- Read right Now